Door MSweb.nl is 2023 uitgeroepen tot jaar van de Mantelzorg en Respijtzorg. Even in het kort: Mantelzorg is onbetaalde en vaak langdurige zorg voor zieke familieleden of vrienden. Dit kan verzorging zijn of hulp bij dagelijkse activiteiten. Gemeenten ondersteunen mantelzorgers bijvoorbeeld met (tijdelijke) overname van de zorg door een vrijwilliger of beroepskracht. Dat noemen we respijtzorg. De mantelzorger wordt daarmee zo nu en dan ontzorgd (MSweb.nl).
DoorWim van ‘t Hof
Om met de Drentse bard Daniël Lohues te spreken: “Prachtig mooi, mar wat he’j der an”. Ofwel: hoe gaat dat in de praktijk? Tot een paar jaar geleden ging het allemaal prima. Als mijn vrouw een weekje weg wilde was het kwestie van een goed gevulde koelkast en vriezer achter te laten. En de buren in te schakelen om de katten te verzorgen en een oogje in het zeil te houden of een incidentele boodschap te doen. Een weekje magnetron- en bezorgmaaltijden is prima te doen.
Toen de zelfredzaamheid geleidelijk aan minder werd en ik moeite kreeg met in- en uit bed komen en met mezelf aankleden, werd het een stuk lastiger. De buurvrouw vragen om iedere avond voor het slapen gaan een tijdelijke catheter aan te brengen en die ’s ochtends te verwijderen en de opvangzak te legen, ik denk niet dat ze daarop zit te wachten. We kunnen goed met haar overweg, maar er zijn grenzen.
Het werd tijd om uit te zien naar serieuze, wat meer professionele, respijtzorg. Op naar de gemeente Leiden. Die heeft een aantal sociale wijkteams, die je WMO-aanvraag behandelen. Want respijtzorg valt onder de WMO. Er kwam een dame van dat wijkteam aan huis voor een zogenaamd keukentafelgesprek, dat trouwens gewoon op de bank plaatsvond. De bedoeling van zo’n gesprek is om te verkennen in hoeverre de cliënt zijn sociale netwerk kan inschakelen. We leven immers in een participatiemaatschappij en we moeten zo efficiënt mogelijk met het schaarse WMO-budget omgaan. Zo staat het in de wet.
Mijn vrouw kan relaxt op stap, wetend dat ik in goede handen ben. Alleen, die beperkte beschikbaarheid blijft toch wel een probleempje.”– Wim van ‘t Hof
Eerlijk is eerlijk, ze was het met ons eens dat het tweemaal daags bepotelen van mijn edele delen door de buurvrouw meer participatie was dan menselijkerwijs van mijn sociale netwerk verlangd mag worden. Ze had een alternatief: de stichting Handen in Huis. Die zorgen ervoor dat er 24/7 een vrijwilliger bij je thuis intrekt om alle zorg op zich te nemen en je aandacht te geven. Prachtig mooi, maar als ik eenmaal uit bed ben kan ik me, in principe, de hele dag zelf wel redden. Ik zou me vreselijk opgelaten voelen, twee weken lang dag- en nacht in dezelfde beperkte ruimte met een volkomen vreemde door te brengen. Dat is mij iets te intiem. Daar kon ze wel begrip voor opbrengen.
Hoe zat dat dan met de mogelijkheid om tijdelijk te logeren in een verzorgingstehuis? “Tsja”, zei ze: “ik vind dat een beetje gênant. Ik moet die mogelijkheid aanbieden. Het zit in het WMO-pakket van de gemeente Leiden, maar we hebben geen enkele plek beschikbaar. Door de bezuinigingen is de rek eruit en zitten alle overgebleven verzorgingshuizen vol met vaste bewoners. En willen de tehuizen niet het financiële risico lopen dat een van hun kamers een gedeelte van het jaar niet bezet is. Voor echt acute noodgevallen kan soms nog wel een opvangplek gevonden worden (al moet je niet raar opkijken als die aan de andere kant van het land ligt), maar voor respijtzorg is weinig ruimte meer over. Maar, als jullie zelf een logeeradres vinden dat aan de eisen voor respijtzorg voldoet, dan kunnen wij die vergoeden vanuit de WMO”.
De praktijk van de participatiemaatschappij: zoek het zelf maar uit! In 2020 waren verzorgingstehuizen de plekken die je vanwege het risico op coronabesmetting beter kon vermijden, maar na de eerste vaccinaties durfden we het in de zomer van 2021 wel aan. Ik heb er geen actieve herinnering meer aan hoe, maar op gegeven moment kregen we het adres van de woonlocatie Hans Vonkstraat in Leiderdorp. Dit is een instelling voor begeleid wonen voor alleenstaanden met een behoefte aan ondersteuning en (24-uurs) zorg. En die heeft, op 20 vaste bewoners, één logeerkamer.
Na een intakegesprek was er direct een klik, met mijn MS-klachten paste ik prima binnen het profiel en ik vond het er ook veelbelovend uitzien. Ik kon direct op de wachtlijst worden gezet, want de logeerkamer is erg gewild en minstens voor een half jaar vooruit volgeboekt. En er is een klein probleempje; doordat er een paar vaste doordeweekse logés zijn is de kamer vrijwel alleen voor weekenden te boeken. Dat betekent dat mijn vrouw een paar keer per jaar een weekendje weg met haar wandelvriendinnen of zussen kan inplannen. Dat is wel een beetje gedoe, als het om een event met een vaste datum gaat, zoals vorig jaar de vierdaagse van Nijmegen. Dan moet je wel ruim van tevoren overleggen of die periode vrij is. Daarna een mailtje naar het wijkteam met een aanvraag voor WMO-vergoeding voor die betreffende datums, en zoals beloofd komt de gemeente over de brug.
De respijtzorg voor de katten wordt nog steeds verzorgd door de buren. Geweldig geregeld! Ik heb er in 2022 en 2023 een paar weekends doorgebracht en dat is ons allebei prima bevallen. De verzorging en zorg zijn uitstekend. Het personeel is kundig en vriendelijk en de sfeer is gemoedelijk. Mijn vrouw kan relaxt op stap, wetend dat ik in goede handen ben. Alleen, die beperkte beschikbaarheid blijft toch wel een probleempje. Ze wil ook wel eens langer op vakantie met gebruikmaking van respijtzorg.
Daarover volgende keer meer in deel 2.
Wim van ’t Hof
